«Ξενιτεμένο μου πουλί»*
«Ξενιτεμένο μου πουλί και
παραπονεμένο
η ξενιτιά σε χαίρεται κι εγώ
΄χω τον καημό σου»
Όταν οι
άντρες φεύγουν στην ξενιτιά, αφήνουν πίσω τους οικογένειες, γυναίκες, παιδιά.
Οι συνθήκες ζωής όμως της γυναίκας του «ξένου» είναι πολύ μοναχικές. Με ένα
μονότονο, καθημερινό πρόγραμμα, γεμάτο συγκινήσεις. Οι συνθήκες ζωής της
γυναίκας του ξενιτεμένου δεν είναι εύκολες. Είναι μόνη σ΄ένα σπίτι και νιώθει
πως η ζωή της είναι άδεια χωρίς αυτόν. Ο χρόνος της φαίνεται αιώνας και η ζωή
της γίνεται άδεια, αφού πολλές φορές η γυναίκα κάνει πολύ καιρό να δει τον
άντρα της. Καθημερινά έχει την έγνοια
για το πώς περνάει ο ξένος μακριά από την πατρίδα του. Η γυναίκα υποφέρει που
είναι μακριά του, της στερείται η χαρά. Καθημερινά τον σκέφτεται και θέλει να
του στείλει δώρα αγάπης, αλλά η τεράστια απόσταση που τους χωρίζει της στερεί
ακόμα και αυτή τη χαρά. Το βράδυ δε μπορεί να κοιμηθεί από τις στενοχώριες και
τους καημούς, κάθε πρωί κοιτάει από το παράθυρο με την κρυφή επιθυμία να δει
τον άντρα της. Η απουσία του άντρα της, της στερεί τη χαρά της μητρότητας και
την κρυφή επιθυμία να ταχταρίσει ένα παιδί. Αποφεύγει την επικοινωνία με τον
έξω κόσμο, γιατί της θυμίζουν τον καημό της και οξύνουν τον πόνο της. Γενικά
βιώνει τον καημό από την απουσία του άντρα της καθώς στερείται τις απλές χαρές
της ζωής που θα ζούσε, αν βρισκόταν κοντά της.
«Θέλω να πα στην ξενιτιά»
«Θέλω να πα στην ξενιτιά να κάμω τριάντα ημέρες
και η ξενιτιά με γέλασε και κάνω τριάντα χρόνους»
Από την αρχαιότητα ως και στις μέρες μας οι Έλληνες
μεταναστεύουν. Από τους ελληνικούς αποικισμούς και φτάνει στους μετανάστες του
’50 και του ’60. Ο πόνος που ένιωθαν οι ξενιτεμένοι εκφράστηκε με τα δημοτικά τραγούδια.
Ο ξενιτεμένος, καθώς έφευγε από την πατρίδα του ήταν σα να πέθαινε. Πίσω του
άφηνε την πατρίδα του για λόγους οικονομικούς, κοινωνικούς και οικογενειακούς.
Οι συνθήκες ζωής ενός ξένου είναι πολύ δύσκολες. Πρώτον, είναι εξαρτημένος από
την ξενιτιά, και παρόλο που θέλει, δε μπορεί να φύγει. Του λείπουν η γυναίκα
του και τα παιδιά του. Έχει έλλειψη επικοινωνίας με την οικογένειά του και
έλλειψη ανθρώπινης παρουσίας. Όταν ο ξένος είναι καλά και δε χρειάζεται
βοήθεια, όλοι τον αγαπούν, ενώ, όταν δεν είναι καλά ή είναι άρρωστος, κανείς δε
θέλει να τον βοηθήσει. Οι συνθήκες ζωής του ξένου δεν είναι οι καλύτερες. Ο
ξένος παρακαλεί την ξενιτιά να μη του δώσει αρρώστια μιας και θέλει σπίτι
μεγάλο και όλους τους συγγενείς για να τον βοηθήσουν και να τον προσέχουν. Όμως το αίτημα του
δε γίνεται δεκτό και όταν αρρωσταίνει, καταλαβαίνει ότι ο ξένος είναι επιθυμητός
όταν είναι υγιής. Με το πέρασμα του χρόνου αρρωσταίνει βαριά και είναι
ετοιμοθάνατος. Τελευταία του επιθυμία είναι να γευτεί νερό, μήλα, σταφύλια από
τον τόπο του, στοιχεία που αντιπροσωπεύουν όσα στερήθηκε: την οικογένεια και
την πατρίδα.
ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ
Τα τραγούδια αυτά γνώρισαν μεγάλη άνθηση,
καθώς ο ξενιτεμός υπήρξε ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στην Ελλάδα. Η εμφάνισή
τους συνδέεται με την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την κατάκτηση της
Ελλάδας από τους Τούρκους Η ξενιτιά στα δημοτικά τραγούδια είναι μία από τις
μεγαλύτερες συμφορές που μπορούν να πλήξουν τον άνθρωπο. Σε ένα μάλιστα
τραγούδι συγκρίνεται με την ορφάνια, με τα κάθε λογής βάσανα και με τον καημό
του έρωτα:
«Την
ξενιτιά, την αρφανιά, την πίκρα, την αγάπη
Τα τέσσερα τα ζύγιασαν, βαρύτερα ειν’ τα ξένα.»
Τα τέσσερα τα ζύγιασαν, βαρύτερα ειν’ τα ξένα.»
Μεταδίδονταν κυρίως από τις γυναίκες που είχαν
μείνει μόνες τους (αγαπημένες, σύζυγοι, μητέρες). Στα τραγούδια αυτά άλλοτε
ακούμε τα γεμάτα παράπονα και νοσταλγία για την πατρίδα λόγια των ξενιτεμένων,
καθώς πολλά θέματα και μοτίβα προέρχονται από τις διηγήσεις των ίδιων. Άλλοτε
ωστόσο ακούμε τα λόγια των ανθρώπων που έχουν κάποιον δικό τους στην ξενιτιά,
βιώνουν την απουσία του, αγωνιούν γι’ αυτόν και περιμένουν να επιστρέψει.
Βασικό στοιχείο των τραγουδιών είναι η έκφραση του συναισθηματικού κόσμου των
γυναικών, που βίωναν τη μοναξιά και την εγκατάλειψη. Τα τραγούδια της ξενιτιάς
είναι λυρικά τραγούδια με κάποια αφηγηματικά στοιχεία, τα οποία όμως αποτελούν
αδιάσπαστο κομμάτι του λόγου του πρωταγωνιστή. Τα μοτίβα είναι πολλά, ορισμένα
ωστόσο, όπως αυτό της πλάνης και του θανάτου, επαναλαμβάνονται συχνότερα.
Μερικές φορές χρησιμοποιούνται και ως μοιρολόγια...
Αν θέλετε να
δείτε παλαιότερες εργασίες άλλων μαθητών πατήστε εδώ.
Αν πάλι θέλετε
να δείτε δύο πολύ ωραία βίντεο για τη μετανάστευση πατήστε εδώ.
