Η
λογοτεχνική παραγωγή της Κρήτης κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας είναι
πλούσια ποσοτικά και ποιοτικά και σημαντική για την μετέπειτα πορεία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Η λογοτεχνική
άνθηση οφείλεται στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στην Κρήτη
κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας: η ειρηνική διαβίωση και η επαφή με έναν
ανεπτυγμένο πνευματικά και πολιτιστικά λαό ήταν οι παράγοντες που συνετέλεσαν
στην καλλιέργεια της παιδείας κατων γραμμάτων και στην εμφάνιση αξιόλογης
λογοτεχνικής παραγωγής.
- Η λογοτεχνική παραγωγή χωρίζεται σε δύο περιόδους.
α) Η πρώτη ξεκινά από τα
μέσα του 14ου αι. και καταλήγει στο 1580 περίπου. Ονομάζεται περίοδος της προετοιμασίας,
γιατί η λογοτεχνία ακόμα δεν διαφοροποιείται αισθητά από τη βυζαντινή παράδοση
και τη δυτική λογοτεχνία του Μεσαίωνα. 
β) Η δεύτερη, 1580-1669 (άλωση της Κρήτης από τους Οθωμανούς), είναι η περίοδος της ακμής, με φανερή την επίδραση της
λογοτεχνίας της ιταλικής αναγέννησης. Αρκετοί νέοι Κρήτες φοιτούσαν σε ιταλικές
σχολές και μετέφεραν στο νησί τους το πνεύμα της Αναγέννησης. Έτσι στις ντόπιες κρητικές παραδόσεις,
όπως αυτή των περίφημων «ριζίτικων»
τραγουδιών (είδος δημοτικού τραγουδιού σε ανομοιοκατάληκτους
δεκαπεντασύλλαβους), αφομοιώθηκαν επιδράσεις από τη λογοτεχνική δημιουργία της Δύσης.
- Βασικά γνωρίσματα των έργων της Κρητικής Λογοτεχνίας είναι:
-
Η
καλλιέργεια της γλώσσας του λαού:
είναι
γραμμένα όλα στην κρητική διάλεκτο,
-
Είναι θεατρικά
-
Η
ηρωική αντίληψη της ζωής
-
Η
αίσθηση χρέους απέναντι στην πατρίδα και τη θρησκεία
-
Η
αγάπη για ελευθερία
-
Είναι
γραμμένα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο
στίχο με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία (κρητικός
δεκαπεντασύλλαβος).
-
το
ιπποτικό πνεύμα – η εξιδανίκευση του έρωτα και της γυναίκας
-
Είναι
διασκευές ξένου δυτικού προτύπου,
αλλά συχνά υπερέχουν από άποψη ποιότητας.
-
Έχουν
δεχτεί επιρροές και από την λαϊκή
παράδοση (γνωμικά και παροιμίες)
Η
κρητική λογοτεχνία έδωσε έργα υψηλής αισθητικής αξίας και συνέβαλε στη διαμόρφωση
της νεοελληνικής εθνικής συνείδησης.
- Οι ποιητές που δέσποσαν κατά την περίοδο αυτή: είναι ο Γεώργιος Χορτάτσης κι ο Βιτσέντζος Κορνάρος. Ο πρώτος θεωρείται εισηγητής του θεάτρου στην Κρήτη· ο δεύτερος με τον Ερωτόκριτο οδηγεί την κρητική λογοτεχνία στην πιο κορυφαία στιγμή της. Καρπός της συγγραφικής τους δράσης κι άλλων ομοτέχνων τους είναι τα εξής θεατρικά είδη: τραγωδίες, κωμωδίες, κι από ένα θρησκευτικό και ποιμενικό δράμα.
