Επτανησιακή
Σχολή ονομάζουμε
τη λογοτεχνική σχολή που αναπτύχθηκε στα Επτάνησα κατά το 19ο αιώνα. (Σχολή στη
λογοτεχνία, όπως και στις υπόλοιπες τέχνες, ονομάζουμε το σύνολο των
καλλιτεχνών που παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά τόσο στα θέματα με τα οποία
καταπιάνονται όσο και στην τεχνοτροπία).
Τα
Επτάνησα πρόσφεραν τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ούτως ώστε να σημειωθεί εκεί
μεγάλη πνευματική άνθιση, καθώς επίσης και ανάπτυξης των γραμμάτων και των
τεχνών. Τα Επτάνησα δεν περιήλθαν ποτέ κάτω από τουρκική κατοχή. Αντίθετα, η
διαδοχική κατοχή τους από τους Ενετούς, τους Γάλλους, τους `Αγγλους και τους
Ρώσους υπήρξε ευνοϊκός παράγοντας για την πνευματική τους ακμή. Η μακρόχρονη
επαφή με τη Δύση και το δυτικό πολιτισμό, η οικονομική ανάπτυξη των νησιών και
η ειρηνική διαβίωση των κατοίκων συνέβαλαν σημαντικά στο να καταστούν τα
Επτάνησα το σπουδαιότερο πνευματικό κέντρο της εποχής. Επίσης, θα πρέπει να
σημειωθεί το σημαντικότατο γεγονός ότι το πρώτο ελληνικό Πανεπιστήμιο, η Ιόνιος
Ακαδημία, ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το 1824 κατά τη διάρκεια της αγγλικής κατοχής.
Η
Επτανησιακή Σχολή με κέντρο τον ηγέτη της Διονύσιο
Σολωμό μπορεί να χωριστεί:
- στους προσολωμικούς, δηλαδή τους Εφτανησιώτες λογοτέχνες που έζησαν πριν από το Σολωμό, ανήκαν στο Διαφωτισμό και κατά κάποιο τρόπο προετοίμασαν το έδαφος για την εμφάνιση του Σολωμού,
- τους σολωμικούς, που δημιουργούν επηρεασμένοι άμεσα από το έργο του Σολωμού και βαδίζουν στα ίχνη του (αυτοί απαρτίζουν την κυρίως Επτανησιακή Σχολή) και
- τους εξωσολωμικούς, δηλαδή τους λογοτέχνες που, αν και είναι Εφτανησιώτες και ανήκουν στην ίδια εποχή, εντούτοις δεν επηρεάστηκαν στο έργο τους από το Σολωμό.
Οι
κυριότεροι εκπρόσωποι της Επτανησιακής Σχολής είναι οι εξής:
Προσολωμικοί: Αντώνιος Μαρτελάος, Νικόλαος Κουτούζης
Σολωμικοί
: Διονύσιος
Σολωμός, Ιάκωβος Πολυλάς, Αντώνιος Μάτεσης, Ιούλιος Τυπάλδος, Γεώργιος
Τερτσέτης, Γεράσιμος Μαρκοράς, Γεώργιος Καλοσγούρος, Λορέντζος Μαβίλης και
Εξωσολωμικοί
: Ανδρέας
Κάλβος, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και Ανδρέας Λασκαράτος.
Τα βασικά
χαρακτηριστικά της Επτανησιακής Σχολής είναι τα εξής:
·
Παραγωγή
κυρίως ποιητικών έργων.
·
Επηρεάστηκαν
δημιουργικά από την Κρητική λογοτεχνία, το δημοτικό τραγούδι, τον Χριστόπουλο και τον
Βηλαρά και, τέλος, από την ιταλική και γερμανική Αναγέννηση.
·
Ακολουθούν
το ρεύμα του ρομαντισμού, δηλαδή
δίνεται έμφαση στην ελευθερία του καλλιτέχνη, κυριαρχεί το συναίσθημα και η
φαντασία, το απόλυτο και το υπερβολικό, το συγκινησιακό και τι ιδανικό.
·
Τα
θέματα της επτανησιακής ποίησης είναι: αγάπη για τη φύση, πατριδολατρία,
ελευθερία και αγωνιστικότητα, πίστη στο Θεό, ο έρωτας στην πιο αγνή μορφή του, ο
ιδανισμός στην παρουσίαση της γυναίκας, η διάχυτη αγάπη για τον άνθρωπο και την
ομορφιά, θρησκεία, η αγάπη και το χρέος.
·
Τα
έργα - και κυρίως τα ποιήματα- διακρίνονται για την εκφραστική τους τελειότητα,
το υψηλό επίπεδο του στοχασμού τους και την αποφυγή οποιασδήποτε ρητορείας, για
την κυριαρχία της φαντασίας και των εικόνων, καθώς και για την ιδιαίτερη
επεξεργασία του στίχου.
·
Χρησιμοποιούν
τη δημοτική γλώσσα και παίρνουν θέση υπέρ της στη διαμάχη με τους αρχαϊστές.
